Bir Kaç Karma Soru

[Deniz Sayman]

Selamlar,

Ses teknikleri ile ilgili olan sorularınızı hocamız yanıtlayacaktır. Ben de 2,3 ve 4. sorularla ilgili fikirlerimi yazmak isterim.

2. Vokal Distortion

Bu tekniği okuduğum, araştırdığım kadarıyla doğru yapan boğazını germeden, zarar vermeden yapıyor. Ancak ben bu yeri kendimde bulamadım. Bu yüzden ben de temel şan tekniğinin üzerine boğazımdan gererek bu vokal drive ını veriyorum. Sürekli böyle şarkı söylemeye çalışırsam sesim kısılır ve uzun vadede sesime zarar veririm. Ama kayıtlarda, haftada 1-2 parça söylerken bu tekniği kullanmakta zarar görmüyorum. Özellikle AC/DC konserlerinde Brian Johnson’ın çok değişik bir yer bulup, değişik bir teknik uyguladığını görebiliyoruz. Konser boyunca ses kalitesinden kayıp vermeden kirli söyleyebiliyor. Bu doğru yeri bulmak, doğru tekniği oturtmakla alakalı bir durum.

3. Mikrofon Kullanımı

a. Konser

Dinamik mikrofonlar daha dar bir alanı aldıkları ve bunun sonucu olarak diğer enstrumanların mikrofona daha az etkisi olduğu için canlı performanslarda tercih ediliyorlar. Öncelikle “Hayko Cepkin Brutal Vokal” videosunda anlattığı gibi özel bir teknik olarak kullanmıyorsanız, mikrofonu kafa bölümü değil de sap bölümünden tutmak gerekir. Çünkü kafa bölümünden tuttuğunuzda hem frekansları kesmeye başlayacaksınız, hem de feedback alma ihtimaliniz çok artacak.

Benim İzgi Gültekin ile çalıştığım yıllarda gördüğüm; konserlerde uzaklaştırma, yakınlaştırma muhabbetini doğal bir kompresör gibi kullanıyor olması. Çok geniş bir ses aralığı kullanıyor. Peslerde volume daha düşük, tize çıktıkça ses seviyesi yükseliyor. Bunu kontrol etmezse mixteki dengesi değişir ve fazla öne çıkıp, rahatsız edici bir güce ulaşabilir. Özellikle ani çıkılan tizlerde, mikrofonun diyaframına yakın söyleniyorsa çok çirkin bir yükselme duyulacaktır. Dolayısıyla tizlere çıktıkça yavaş yavaş, çıktığı tizin derecesine ve tekniğe göre (daha düşük volume lü kafa sesi tizler yapıyorsa ona göre daha az hareket ettiriyor) mikrofonu uzaklaştırıyor, onun dışında mikrofona çok yakın söylüyor. Bu da mikrofonunun kendi sesini, ambiyans sesinden çok daha fazla almasını sağlıyor.

b. Kayıt

Kayıt ortamında daha çok, çok daha detaylı ses aldıkları için condenser mikrofonlar tercih ediliyor. Bu durumda genellikle 1-1.5 karış uzaklıkta durup söylemek yeterli oluyor. Kayıta giden sesteki volume yükselmeleri problem olmuyor çünkü mix öncesi ses otomasyonu yapılarak düşük ve yüksek yerler birbirine yaklaştırılıyor ve sonrasında yine kompresör uygulanıyor. Mümkün mertebe sabit bir yerde durmak daha stabil bir sonuç sağladığı için kayıtta genellikle bu tercih ediliyor. Kayıt yaptığınız cihazın mikrofon giriş preamp seviyesini, vokalin en tiz bölümünde peak yapmayacak şekilde ayarlarsanız tize inip, pese çıktıkça, ileri, geri gitmenize de gerek kalmayacaktır.

4. Şarkıyı Hangi Bölgeden Söylemeliyiz?

Bu tamamen nasıl bir hissiyat vermek istediğinize göre değişiyor. Ben daha çok kök sese dayalı melodiler duyuyorum, muhtemelen daha çok kullanılan budur. Ancak lead vokal kök sesten söyler, 3lüden söyler gibi bir kural koyamayız. Gitardaki gibi aynı. Burada aralıkları bilmemiz, nasıl tınladıklarını, nasıl hissiyatlar verdiklerini bilmemiz bize çok faydalı olacaktır. Bunu bilirsek, pat oraya zıplayıp istediğimiz hissi verebiliriz.

3lüden söylemek keyifli olabilir. Çünkü 3lü, majör veya minör karakteri veren aralıklardan birisi. Ancak genellikle lead vokal 5liden pek espirili tınlamıyor, çünkü bu anlamda karakter veren bir ses değil. Yine de bu sanatçı tericihi, denyip güzel tınladığı bir yer bulunuyorsa, neden olmasın?

Bir yandan tek bir aralığa yapışmak zorunda da değiliz. Melodi kök sese yapışık giderken bir yerinde 3lüye zıplayabilir veya 3lüye dokundurup geri dönebilir. Bu tarz yöntemler de kullanılıyor, özellikle geri vokaller armonize edilirken daha da çok yapılan numaralar.

[Görkem Sergen Akdoğan]

Cevaplarınız için sağolun hocam. Özellikle ses kirletme hakkındaki düşüncelerimiz ve yapımız aynı. İzgi hocamdan da cevap bekliyorum bu konularda. ^^

[İzgi Gültekin]

Merhabalar ve iyi çalışmalar,

1-Rezonans

Rezonans çalışırken adım adım gitmek önemli. Her çalışmada önce dudaklar kapalı hmm vokali ile başlayın. Ağız, çene ve gırtlak rahat olsun. Ağız boşluğunu geniş tutmak için esnemeye başladığınızda aldığı pozisyonu düşünün. Sonra, önce hmm arkasına mam veya mom hecesini ekleyerek çalışın. ‘i’ zaten zor harflerden biri,  çene kasılması veya sesi gırtlakta hissetmek ilk zamanlarda normal. ‘i’ vokalinde ağız açıklığını yakalamak için dudaklarınızı, çenenizi ve gırtlağınızı fazla kasıyor olabilirsiniz. Önce hmm hemen arkasına mi vokali koyarak çalışabilirsiniz. Ama pozisyon değiştirmeyin. hmm nasılsa mi de öyle olsun. Sadece dudakları aralayarak verin mi sesini. Sonu açık bir ‘i’ vokali çalışmaktansa ‘mim’ veya yim vokaliyle, sonunu kapatarak çalışmanız, rezonans bölgesini anlamınıza ve sesi o bölgeye konumlandırmanıza yardımcı olacaktır. Hızlı bir tempoda ‘minimini’ vokalini çalışmanız, gırtlaktaki sesi dişlerin arkası, dudak ve rezonans bölgesine almanıza yardımcı olur. Yorulma hissettiğinizde sese yüklenmeden, adeta üfler gibi  ‘u’ vokalli egzersizler yapıp ses tellerini, boğazı çeneyi rahatlatın.

2- Kırçıl ya da distortion

Kırçıllı tekniğe pek hakim değilim, daha çok temiz ve doğru söylemeyi seviyorum. Bence de bazı soundlarda hoş duruyor. Nasıl yapıldığı konusunda teknik bir bilgiye sahip değilim ancak çoğunlukla boğazı kasarak ve ses tellerindeki sürtünmeyi arttırarak yaptıklarını düşünüyorum. Doğru teknik bulunarak yapılmazsa ses tellerine, dolayısıyla sese zarar verebileceğini düşünüyorum. Ben hep ses sağlığını ön planda tuttuğum için, bu teknik üzerinde çalışmadım, nasıl doğru yapılacağı konusuna da hakim değilim.

3- Mikrofon kullanımı

Mikrofon kullanımı tabii ki çok önemli. Sesinizin kendi karakterini vermesi, temiz ve anlaşılır duyulması ve mikrofonun feedback yapmaması için, mikrofonun baş kısmından tutmamak ve bu kısmı kapatmamak lazım. Peslerde yakın, ancak ağzı tamamen yapıştırmadan, orta tiz bölümlerde biraz uzak, tizlerde biraz daha uzak tutmak gerekli. Bununla birlikte sahnede kendini duyum da önemli tabii. Çünkü kendinizi iyi duymadığınızda, mikrofona çok yakın söyleyebilirsiniz ve gırtlağınızı da fazla zorlayacağınız için sesiniz kısılabilir. Vokal arkadaşlara, ses sağlıkları için mutlaka inear monitör ile çalışmalarını öneririm. Mikrofonu hangi uzaklıkta kullanacağınızı  da zaman içinde deneye deneye öğrenirsiniz. Sesinizi, sesinizin volümünü, karakterini tanıdıkça mikrofon kullanımını da çözersiniz.

Stüdyo mikrofonu kullanımı ile ilgili Deniz’in yazdıklarına ekleyeceğim bir konu yok. Onda belli bir mesafeyi korumak lazım.

 

4- Şarkı çalışmaları

Bahsettiğimiz şarkı çalışmaları, varolan, daha önce yapılmış bir şarkıyı söylemekse, genellikle şarkının orijinalinde vokal nerden söylüyorsa ordan söylemek güzel olur. Ufak tefek eklemeler, değişiklikler yapılabilir elbette ama orijinal vokal melodisine çoğunlukla sadık kalınmalı bence. Dinleyici de o şarkıyı öyle duymak isteyecektir büyük ihtimalle. Eğer orijinal tondan söyleyemiyorsanız, şarkının tonunu tize ya da pese alarak, kendi ses aralığınıza uygun yerden, orijinal melodisiyle söylemek en güzeli ve sağlıklısı.

Ama kendi şarkılarınızı yapıp vokal melodisi buluyorsanız, ister akorun kök sesinden ister 3lü, 5lisinden ya da dizi içindeki herhangi bir sesten başlayın. Orası size kalmış. Kendi şarkınızda kendinizi en iyi hissettiğiniz, sesinizi en doğru gösterebildiğiniz notaları tercih ederek oluşturun melodinizi.

 

 

[Burak Alkan]

Merhaba. 2 sorum olacak ilki İzgi hocama;

Hocam kursunuzun sonunda vokal derslerinize yeni videolar ekleneceği yazıyor. Yeni ders videolarınızı acaba ne zaman eklersiniz? Ayrıca hepsini seyrettim şimdi tekrar tekrar dinleyip pratik yapma aşamasındayım. Çok teşekkürler şimdiden..

Bir sorum daha var o da biraz daha genel bir soru gibi duruyor;

21 yaşındayım ve şu ana kadar ya şarkı söyledim ya da sadece gitar çaldım. Yani çalıp söyleme açısından pek iyi değilim çalarken söylemeye pek yoğunlaşamıyorum ve bu yüzden sözlere duygu veremiyorum. Bu nasıl aşılabilir?

Ayrıca Deniz hocamın derslerine de yakın zamanda başlamayı düşünüyorum. İyi günler..

[Deniz Sayman]

@Burak Alkan Selamlar, bu soruları ben yanıtlayayım.

Yeni ders videolarını ufak ufak en kısa zamanda eklemeye devam edeceğiz. Önümüzdeki Pazartesi günü bir kaç yeni ders çekmeyi hedefliyoruz.

Çalıp söyleme konusundaki problemi ben de yaşamıştım ilk denediğim zamanlar. Öncelikle zamanla oturan bir şey olduğunu söyleyeyim. Ama vokal tekniği aslında daha soyut ve daha zor gelişen bir teknik olduğu için asıl odak noktanızın orası olması gerekiyor. Dolayısıyla çalımı otomatiğe bağlamak, kas hafızasına almakta fayda var. Özetle düşünmeden, bakmadan çalabilir hale geldiğiniz zaman daha çok şarkı söyleme tekniğinize odaklanabiliyorsunuz.

Bunun yanı sıra zamanla, çalıp söyledikçe de gelişen bir mevzu. Öncelikle basit akorlarla, mümkünse bir akustik gitarla, basit ritim paternleriyle çalışmanızı sonra daha eğer istiyorsanız gitarda daha zor şeyler denemenizi öneririm.

[Burak Alkan]

Cevaplarınız için teşekkür ederim hocam. İzgi hocamdan vokal videolarının devamını heyecanla bekliyorum Ve dediğiniz gibi vokale yoğunlaşıp dediğinizi uygulayacağım. Tekrar teşekkürler..

[ilyas mert unur]

2)

Ses kirletmek için temelde birkaç yol vardır. Bunlardan başlıca ikisi Vocal Fry ve False Chord’tur. Bu iki tür ile birlikte farklı rezonans bölgeleri, ağız açıklığı, larinx’in pozisyonu ayarlanarak farklı tonajlar üretilir. Bununla birlikte brutal, growl gibi türlü çeşit kirletme teknikleri de vardır. Şu anda ses atamadığım için detaylıca gösteremem ama kısaca ilk iksinden biraz bahsetmeye çalışabilirim.

<b style=”background-color: var(–darkreader-bg–bb-content-background-color); font-family: inherit; font-size: inherit; color: var(–darkreader-text–bb-body-text-color); –darkreader-inline-bgcolor:var(–darkreader-bg–darkreader-bg–bb-content-background-color); –darkreader-inline-color:var(–darkreader-text–darkreader-text–bb-body-text-color);” data-darkreader-inline-bgcolor=”” data-darkreader-inline-color=””>Fry

Fry Türkçe’de kızartmak gibi bir anlama geliyor sanırım. Sabah yeni uyandığınızda ister istemez çıkan “çatallanmış” sestir.

1. Önce rahat bir pozisyonda düşük tuşeli bir ses çıkarın. A harfini seslendirmek fry çıkarabilmenize yardımcı olacaktır.

2. Tuşeyi koruyarak yavaşça düşük notalara doğru heceyi bölmeden inin. Staccato olmayacak.

3. Belli bir nota ve tuşede düşüklük sağladığınız anda sesiniz “köpürmeye” başlayacaktır. Buna Fry denir. Öncelikle bu range’i ve bu sese nasıl ulaşabildiğinize çalışın ve fry sesini düşük tuşede çıkarabilmeyi refleksif hale getirin.

4. Fry’ı refleksif hale getirdikten sonra buna bir nota eklemeliyiz. Bunun için fry sesini çıkarırken en rahat olduğunuz kalın notalardan birini fry’a eklemeye çalışın.

5. Buna çalıştıktan sonra düşük tuşenizi koruyarak sesimizi açmak için yaptığımız en temel egzersiz olan majör gamda 1-2-3-4-5-4-3-2-1 egzersini A harfi ile yapın. Yine staccato olmasın. İlk başta tamamen göğüs sesinde kalın ve kendinizi zorlayacak yüksek notalara çıkmayın. Hatta, örneğin, egzersize La majör ile başladıysanız, sonrasında La diyez majör ve Si majörü deneyin fakat Do majörü denemeyin. Başlangıç notasının 1.5 ses ve üstü egzersizleri yapmak motivasyon kaybına yol açabilir (elbette zararı yoktur) Aşağıdaki linkte yer alan https://www.youtube.com/watch?v=tltbhQ7OPOY egzersizin 0.15-0.30 arasını yapmayı deneyebilirsiniz.

6. Zamanla bu aralığı 5 ve 6 ses aralığına çıkarmaya çalışın.

7. Diyafram nefesinizi kullanmayı ve temiz sese nasıl diyafram ile compression uygulayacağınızı ayarlayın. Bunun egzersizleri her yerde mevcut. Compression uygularken boğazınızı fazla sıkmamaya özen gösterin.

8. Diyaframdan compression uygulayarak düşük tuşeli Fry sesini artık güçlendirmeye başlayın.

9. Ağzınızın farklı bölgelerini kullanarak Fry’a ton ve şekil verin.

False Chord

Yukarıda anlattığım sıralama False Chord için de aynen geçerlidir. False chord, ses tellerinizin true chord’larına baskı yaparak oluşturulan bir sestir. Sizi irrite eden, sinir bozan hareketlere karşı “ah”lama gibi tanıtabilir miyim aceba. Ses ekleyemiyorum ki. En iyisi link eklemek. Bu sesi bulun ve yukarıdaki adımları false chord için uygulayın.

ÖRNEKLER

Fry

https://youtu.be/BAhxGZKJhXo?t=66 Buradaki vokal line tamamen fry ile üretilmiştir.

https://youtu.be/uOJRx5GEDu0?t=195 Burası da öyle. Fry kafa sesine taşındığında scream veya shout halini alır.

https://youtu.be/uOJRx5GEDu0?t=251 Bunlar da scream’e örnektir. Efsane performanstır.

False Chord

https://youtu.be/Obim8BYGnOE?t=145 Burada ise False Chord var. Ama görece temiz geliyor.

Daha mükemmel false chord’lar da yok değil ama şimdi hangi şarkıda vardı hatırlayamadım.

NOT 1: Hiçbir kirletme esnasında boğazınızı sıkmayın. Bu sadece size geri dönüşü olmayan zararlar verebilir. Ama kayıt alırken de arada bir sıkılır boğaz yav bence. O agresyon duygusu başka nasıl verilecek ki. Ancak hiçbir biçimde abartmayın.

NOT 2: Her ne kadar diyaframdan kuvvet uygulasak da bunlar çoğunlukla “küçük tuşeli” seslerdir. Mikrofonun ses yükseltme özelliği, vokale mix veya canlı çalım sırasında aynı gitardaki gibi vocal distortion pedalı uygulanması, reverb ve delay kullanımı sesi büyütmeye yarar. Elbette aşamaları tamamladıktan sonra ilk baştaki kadar düşük tuşeli devam etmeyecek. Sadece temiz sese nazaran.

[Ali Türkoğlu]

.